Ultradźwięki to nie tylko narzędzie wykorzystywane w medycynie. Czy wiesz, że mogą pomóc w odstraszaniu niechcianych gości z Twojego domu czy ogrodu? Właściwie dobrany odstraszacz ultradźwiękowy to skuteczna i humanitarna metoda walki z intruzami, takimi jak gryzonie czy owady. Zastanawiasz się, jak to możliwe i jak wybrać odpowiedni sprzęt? Wszystkiego dowiesz się z naszego artykułu!
- Co to są ultradźwięki?
- Jakie są zastosowania ultradźwięków?
- Ultradźwięki w świecie zwierząt.
- Czym są odstraszacze ultradźwiękowe i na jakie szkodniki się sprawdzą?
- Jakie są zalety i wady stosowania ultradźwięków jako metody odstraszania szkodników?
- Czy ultradźwięki są bezpieczne dla ludzi i zwierząt?
- Jak wybrać odstraszacz ultradźwiękowy, aby działał skutecznie?
Co to są ultradźwięki?
Ultradźwięki to fale akustyczne, które mają częstotliwość wyższą niż 20 kHz, czyli górną granicę słyszalności dla ludzkiego ucha. Mają wiele właściwości i zastosowań w różnych dziedzinach życia i nauki.
Ultradźwięki są falami podłużnymi, które rozchodzą się w ośrodku sprężystym z prędkością zależną od jego gęstości i sprężystości. Prędkość ultradźwięków w powietrzu wynosi około 340 m/s, w wodzie około 1500 m/s, a w stali około 6000 m/s. Częstotliwość ultradźwięków jest odwrotnie proporcjonalna do długości fali, czyli im większa częstotliwość, tym mniejsza długość fali. Częstotliwość i długość fali ultradźwięków można zmierzyć za pomocą oscyloskopu lub analizatora widma.
Ultradźwięki mogą być wytwarzane przez różne urządzenia, takie jak głośniki, przetworniki piezoelektryczne, lasery czy magnetyczne rezonatory. Zasada działania tych urządzeń polega na zamianie energii elektrycznej, świetlnej lub magnetycznej na energię mechaniczną, która powoduje drgania ośrodka w zakresie ultradźwiękowym. Ultradźwięki mogą być również odbierane przez różne urządzenia, takie jak mikrofony, przetworniki piezoelektryczne, fotodetektory czy cewki indukcyjne. Zasada działania tych urządzeń polega na zamianie energii mechanicznej, która powoduje drgania ośrodka w zakresie ultradźwiękowym, na energię elektryczną, świetlną lub magnetyczną. Ultradźwięki mogą być także wytwarzane i odbierane przez niektóre zwierzęta, takie jak nietoperze, delfiny, psy czy szczury. Wykorzystują specjalne narządy, takie jak krtań, jama ustna, uszy czy nos, które służą do emisji i odbioru ultradźwięków.
Jakie są zastosowania ultradźwięków?
Ultradźwięki mają wiele zastosowań w różnych dziedzinach, dzięki ich zdolności do przenikania przez rozmaite materiały i wywoływania różnych efektów. Poniżej opisujemy kilka niektóre z nich.
Sonar: jest to system wykorzystujący ultradźwięki do pomiaru odległości, kierunku i prędkości obiektów pod wodą, np. statków, łodzi podwodnych, ryb czy dna morskiego. Sonar działa na zasadzie echa, czyli odbicia ultradźwięków od obiektów i pomiaru czasu ich powrotu.
Ultrasonografia (USG): jest to metoda obrazowania wnętrza ciała ludzkiego lub zwierzęcego za pomocą ultradźwięków. Ultrasonografia pozwala na wykrywanie i diagnozowanie różnych chorób i stanów, np. ciąży, nowotworów, kamieni nerkowych czy wad serca. Ultrasonografia działa na zasadzie odbicia i załamania ultradźwięków na granicach różnych tkanek i pomiaru ich intensywności i czasu powrotu.
Tomografia: jest to metoda obrazowania wnętrza ciała ludzkiego lub zwierzęcego za pomocą ultradźwięków o różnych częstotliwościach i kątach padania. Tomografia pozwala na uzyskanie trójwymiarowego obrazu struktur wewnętrznych, np. mózgu, serca czy nerek. Tomografia działa na zasadzie analizy zmian fazy i amplitudy ultradźwięków po przejściu przez różne tkaniny i pomiaru ich rozkładu przestrzennego.
Obróbka materiałów: jest to metoda wykorzystująca ultradźwięki do modyfikacji właściwości fizycznych, chemicznych lub biologicznych różnych materiałów, np. metali, tworzyw sztucznych, drewna czy żywności. Pozwala na spawanie, cięcie, czyszczenie, dezynfekcję, homogenizację, emulgowanie, katalizowanie czy sterylizację różnych materiałów. Obróbka materiałów za pomocą ultradźwięków działa na zasadzie wywoływania efektów termicznych, mechanicznych, chemicznych lub biologicznych w materiale, przez który przechodzą ultradźwięki.
Kosmetyka: jest to dziedzina wykorzystująca ultradźwięki do poprawy wyglądu i kondycji skóry, włosów i paznokci. Zabiegi za pomocą ultradźwięków pozwalają na oczyszczanie, nawilżanie, odżywianie, lifting, masaż, depilację czy usuwanie zmarszczek i cellulitu. Ultradźwięki w kosmetyce pobudzają krążenie krwi, limfy i metabolizmu, stymulują produkcję kolagenu i elastyny, rozluźniają mięśnie i napięcie skóry, usuwają zanieczyszczenia i martwe komórki. Kosmetyka używa ultradźwięków do poprawy wchłaniania substancji aktywnych i leczenia stanów zapalnych i infekcyjnych.
Rolnictwo: jest to dziedzina wykorzystująca ultradźwięki do poprawy jakości i ilości plonów roślinnych i zwierzęcych. W rolnictwie ultradźwięki wykorzystuje się do odstraszania szkodników, które często przenoszą choroby i chwastów, stymulowania wzrostu i rozwoju roślin lub zwierząt, poprawy jakości nasion, owoców i mleka, zwiększenia odporności na suszę i mróz, poprawy jakości gleby i wody, zmniejszenia zużycia nawozów i pestycydów. Ultradźwięki w rolnictwie wpływają na aktywność fizjologiczną, biochemiczną i genetyczną roślin i zwierząt, zmiany zachowania i komunikacji zwierząt, zmiany właściwości fizycznych i chemicznych gleby i wody.
Ultradźwięki w świecie zwierząt
Ultradźwięki mogą być wytwarzane i odbierane przez niektóre zwierzęta, które wykorzystują je do różnych celów, takich jak komunikacja, orientacja, polowanie, obrona czy leczenie. Oto kilka przykładów.
Wieloryby są ssakami wodnymi, które używają ultradźwięków do echolokacji i komunikacji. Wieloryby wytwarzają ultradźwięki za pomocą specjalnych narządów w głowie, zwanych melonem i ciałami powietrznymi. Ultradźwięki są kierowane przez melon i wysyłane przez dziób. Następnie są odbierane przez żuchwę i przekazywane do ucha wewnętrznego. Wieloryby mogą dzięki temu lokalizować i rozpoznawać obiekty pod wodą, takie jak ryby, kalmary, statki czy dno morskie. Te ssaki używają też ultradźwięków do komunikacji z innymi wielorybami, wyrażając emocje, intencje czy przekazując informacje.
Nietoperze są znane z tego, że używają ultradźwięków do echolokacji, czyli systemu nawigacji opartego na odbiciu fal dźwiękowych od przeszkód. Nietoperze emitują serię krótkich impulsów ultradźwiękowych z jamy ustnej lub nosa i odbierają je za pomocą uszu. Na podstawie czasu, kierunku i natężenia echa, nietoperze mogą określić położenie, kształt, wielkość i ruch obiektów, takich jak drzewa, ściany, owady czy inne nietoperze. Dzięki temu mogą się poruszać i polować w ciemności.
Słonie używają ultradźwięków do komunikacji na duże odległości. Słonie wytwarzają ultradźwięki za pomocą specjalnych narządów w gardle, zwanych mięśniami fonacyjnymi. Ultradźwięki są wysyłane przez trąbę lub jamę ustną i odbierane przez uszy lub nogi. Słonie mogą dzięki temu przekazywać sobie sygnały społeczne, seksualne, ostrzegawcze czy nawoływać inne słonie.
Koty mają zakres słuchowy od około 45 Hz do 64 kHz, co oznacza, że mogą słyszeć niektóre ultradźwięki. Koty używają ultradźwięków do komunikacji z innymi kotami, np. przez wydawanie sygnałów emocjonalnych, seksualnych, agresywnych lub wyrażają nimi podporządkowanie. Koty mogą też reagować na ultradźwięki emitowane przez inne źródła, takie jak owady, ptaki, gryzonie, psy, urządzenia elektroniczne czy odstraszacze. Reakcja kota na ultradźwięki zależy od jego osobowości, rasy, wieku i wychowania. Niektóre koty mogą być ciekawe, zainteresowane, pobudzone, zaniepokojone lub przestraszone.
Psy mają podobny zakres zakres słyszalności jak koty, czyli od około 40 Hz do 60 kHz, co oznacza, że też mogą słyszeć niektóre częstotliwości. Psy wykorzystują ultradźwięki do komunikacji z innymi psami, np. przez wydawanie sygnałów ostrzegawczych, zabawy czy prośby. Psy mogą też reagować na ultradźwięki emitowane przez inne źródła, takie jak gryzonie, owady, ptaki, urządzenia elektroniczne czy odstraszacze. Reakcja psa na ultradźwięki, tak samo jak u kotów, zależy od jego osobowości, temperamentu, rasy i wychowania.
Czym są odstraszacze ultradźwiękowe i jakie szkodniki odstraszają?
Odstraszacze ultradźwiękowe to innowacyjne urządzenia, które emitują fale akustyczne o częstotliwości powyżej 20 kHz, nieprzyjemne dla niektórych zwierząt, takich jak gryzonie, owady czy ptaki. Odstraszacze ultradźwiękowe mają na celu zniechęcić szkodniki do przebywania w określonym miejscu, np. w domu, w ogrodzie czy w samochodzie. Odstraszacze ultradźwiękowe są bezpieczne i humanitarne, ponieważ nie zabijają ani nie krzywdzą zwierząt, a jedynie wywołują u nich dyskomfort i stres. Istnieją różne rodzaje i zasady działania odstraszaczy ultradźwiękowych, w zależności od ich zastosowania, źródła zasilania, zakresu częstotliwości, mocy dźwięku, kierunkowości, czujników ruchu czy automatycznej zmiany częstotliwości.
Odstraszacze ultradźwiękowe podłączane do gniazdka: są to najczęściej stosowane odstraszacze, które działają na roztocza, owady, gryzonie i inne szkodniki wewnątrz domu. Są łatwe w montażu i obsłudze, zużywają niewiele energii elektrycznej i mają duży zasięg działania. Nie działają jednak na jaja i larwy szkodników, a także mogą być nieskuteczne, jeśli w pomieszczeniu są meble, dywany, zasłony czy inne przedmioty tłumiące dźwięk.
Odstraszacze ultradźwiękowe przenośne: są to odstraszacze, które mogą być używane na zewnątrz, np. w ogrodzie, na polu, na kempingu czy na grillu. Są zasilane bateriami lub panelami słonecznymi i mają duży zasięg działania. Mogą być wyposażone w czujniki ruchu, które aktywują ultradźwięki, gdy wykryją szkodnika. Mogą też mieć automatyczną zmianę częstotliwości, aby zapobiec przyzwyczajeniu się szkodników do dźwięku. Mogą być skuteczne w odstraszaniu gryzoni, owadów, ptaków, kun, lisów, dzików czy saren.
Odstraszacze ultradźwiękowe samochodowe: są to odstraszacze, które mają zapobiegać dostawaniu się szkodników np. kun lub szczurów do samochodu i niszczeniu przewodów, izolacji, tapicerki czy innych elementów. Mogą być podłączane do akumulatora samochodowego lub do zapalniczki. Mogą mieć jeden lub dwa głośniki, które emitują ultradźwięki o różnych częstotliwościach i kierunkach. Mają niewielkie rozmiary i są odporne na wilgoć i temperaturę.
Odstraszacze ultradźwiękowe miniaturowe: są to odstraszacze, które mają niewielkie rozmiary i mogą być przenoszone lub noszone na ubraniu. Są zasilane bateriami i mają ograniczony zasięg działania. Mogą być używane do odstraszania konkretnych szkodników, np. kleszczy, komarów czy pająków. Mają zazwyczaj stałą częstotliwość, np. 40 kHz dla kleszczy.
Jakie są zalety i wady stosowania ultradźwięków jako metody odstraszania szkodników?
Używanie ultradźwięków do pozbycia się szkodników z naszego otoczenia to wciąż kwestia spora. Ciężko jednoznacznie wymienić ich zalety i wady. Odstraszanie szkodników ultradźwiękami jest ekologiczne, ponieważ nie stosuje się przy nim żadnych środków chemicznych, które mogłyby zanieczyszczać środowisko, szkodzić zdrowiu ludzi i zwierząt, czy wpływać na równowagę ekologiczną. Jednocześnie może być nieekologiczne, ponieważ wpływa na ekosystem i łańcuch pokarmowy, w którym szkodniki pełnią ważną rolę. Szkodniki mogą być pokarmem dla innych zwierząt, np. drapieżników, czy “rozkładaczami” materii organicznej. Szkodniki mogą też pełnić funkcję biologicznej kontroli populacji innych szkodników, np. owadów. Przesiedlanie się szkodników z jednego miejsca do drugiego może też zaburzać równowagę ekologiczną w nowym środowisku.
Odstraszanie szkodników ultradźwiękami jest uznawane za skuteczne, ponieważ działa na wiele gatunków zwierząt, które są wrażliwe na ultradźwięki i nie pozwala im się przyzwyczaić do dźwięku, jeśli jest on zmienny i nieregularny. Może być nieskuteczne, ponieważ nie działa na wszystkie gatunki zwierząt, zwłaszcza te, które nie są na nie wrażliwe. Może też nie działać, jeśli w miejscu, gdzie są szkodniki, są inne źródła dźwięku, które mogą je zagłuszać, np. hałas uliczny, czy muzyka lub jeśli w miejscu, gdzie są szkodniki, są przedmioty, które mogą tłumić dźwięk, np. meble, dywany, zasłony, czy ściany.
Odstraszanie szkodników ultradźwiękami jest bezpieczne, ponieważ nie zabija, a jedynie wywołuje u nich dyskomfort, co skłania je do opuszczenia danego miejsca. Jest to zgodne z zasadami humanitarnymi i dobrostanu zwierząt, które zakładają, że należy unikać cierpienia i śmierci zwierząt, jeśli jest to możliwe. Jednocześnie ta metoda może mieć negatywne skutki, ponieważ zakłóca naturalne zachowanie i komunikację zwierząt, które używają ultradźwięków do echolokacji, nawigacji, polowania, obrony czy kontaktu z innymi osobnikami. Może to prowadzić do dezorientacji, lęku, agresji, izolacji, czy zmniejszenia szans na przetrwanie i rozmnażanie zwierząt.
Czy ultradźwięki są bezpieczne dla ludzi i zwierząt?
Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ponieważ zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj, częstotliwość, moc, kierunkowość i czas ekspozycji, a także od indywidualnej wrażliwości i stanu zdrowia zwierząt i ludzi. Według Wikipedii, ultradźwięki mogą mieć pozytywne skutki na organizmy żywe np. leczenie chorób, poprawa krążenia, stymulacja wzrostu, czy dezynfekcja.
Ultradźwięki mogą mieć też negatywne skutki. Długa ekspozycja na ultradźwięki o dużej mocy (np. przemysłowe urządzenia ultradźwiękowe) może prowadzić np. do uszkodzenie słuchu, bólu głowy, nudności, zawrotów głowy, podrażnienia, lęku, zmiany zachowania czy zaburzenia snu. Skutki te zależą od częstotliwości, mocy, czasu i sposobu ekspozycji na ultradźwięki, a także od gatunku, wieku, płci, stanu zdrowia i wrażliwości słuchowej zwierząt i ludzi.
Jeśli chodzi o bezpieczeństwo odstraszaczy ultradźwiękowych brakuje jednoznacznych i wiarygodnych badań naukowych na temat bezpieczeństwa i skuteczności odstraszaczy ultradźwiękowych, ponieważ są one trudne do przeprowadzenia i interpretacji. Dlatego nie można stwierdzić z całą pewnością, czy odstraszacze ultradźwiękowe są bezpieczne dla zwierząt i ludzi, czy nie. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji i oceny ryzyka.
Jak wybrać odstraszacz ultradźwiękowy, aby działał skutecznie?
Wybór urządzenia nie jest skomplikowaną sprawą, w sumie wystarczy zwrócić uwagę na trzy kwestie.
Rodzaj i gatunek szkodników, które chcemy odstraszyć. Niektóre odstraszacze są uniwersalne, a inne są specjalnie zaprojektowane do zwalczania konkretnych gryzoni, owadów, ptaków czy psów. Ważne jest, aby sprawdzić, czy odstraszacz emituje ultradźwięki o odpowiednim zakresie częstotliwości, który jest niesłyszalny dla ludzi, ale słyszalny i nieprzyjemny dla szkodników (np. jeśli chcesz się pozbyć kuny z samochodu, wybierz odstraszacz dedykowany do pojazdów).
Moc i zasięg działania odstraszacza, im większa moc i zasięg, tym większa skuteczność odstraszania. Jednak należy pamiętać, że ultradźwięki są tłumione przez ściany, meble, dywany, zasłony i inne przeszkody, więc zaleca się umieszczać odstraszacz w otwartym i centralnym miejscu, aby uzyskać najlepszy efekt.
Zasilanie i sposób montażu odstraszacza – większość odstraszaczy jest podłączana do gniazdka elektrycznego, co zapewnia ciągłą i stabilną pracę. Jednak jeśli chcemy używać odstraszacza na zewnątrz, np. w ogrodzie, na polu, na kempingu czy na grillu, możemy wybrać model zasilany bateriami lub panelami słonecznymi, który będzie niezależny od sieci elektrycznej. Odstraszacz można zamontować na ścianie, suficie, podłodze, stole, oknie lub innym miejscu, w zależności od jego kształtu i rozmiaru.
Podsumowując ultradźwięki to nie tylko narzędzie, dzięki któremu możemy wykrywać choroby czy poprawić wygląd. Dzięki tym falom akustycznym walka ze szkodnikami nie musi być brutalna i niebezpieczna. Istnieje sposób, który pozwala pozbyć się niechcianych gości z naszego otoczenia, nie wyrządzając im krzywdy. Ultradźwięki są nieprzyjemne dla gryzoni, owadów czy ptaków. Sprawiają, że szkodniki omijają miejsca, w których działają odstraszacze, nie niszcząc naszego mienia i nie zagrażając.
Jeśli chcesz wypróbować tę metodę odstraszania zadzwoń i porozmawiaj z naszym ekspertem!